José Ortega y Gasset

To jest zjawisko nowe, wcześniej nieznane. Człowiek masowy wierzy w to, że państwo to on, i coraz usilniej dąży do tego, by za jego pomocą niszczyć pod jakimkolwiek pretekstem wszelkie twórcze mniejszości, które mu przeszkadzają, i to we wszystkich dziedzinach życia, w polityce, ideologii, przemyśle. Rezultaty tych dążeń okażą się fatalne. Społeczna żywiołowość będzie stale łamana przez interwencję państwa; nie będzie mogło zakiełkować żadne nowe ziarno. Społeczeństwo będzie musiało żyć dla państwa; człowiek dla machiny rządowej. 

    Jednak w ostatecznym rachunku państwo jest tylko machiną, której istnienie i utrzymanie uzależnione jest od otaczających ją żywych osobników. Kiedy zatem wyssie ze społeczeństwa ostatnią kroplę krwi, zniszczy zarazem samo siebie; pozostanie po nim martwy szkielet, zmarły zardzewiałą śmiercią maszyn, jeszcze bardziej trupią niż śmierć organizmów żywych.

        z książki "Bunt mas" z 1929

Etatyzm jest wyższą formą, jaką przybierają gwałt i bezpośrednie działanie, kiedy już zostaną ustanowione jako normy.

To jest największe niebezpieczeństwo, które dziś zagraża cywilizacji: interwencja państwa, we wchłanianie wszystkich spontanicznych działań społecznych przez państwo; to znaczy, spontanicznego działania, które w dłuższej perspektywie podtrzymuje, ożywia i pobudza ludzkie losy.

-- filozof i eseista hiszpański

This is the gravest danger that today threatens civilization: State intervention, the absorption of all spontaneous social effort by the State; that is to say, of spontaneous historical action, which in the long-run sustains, nourishes and impels human destinies.